GS.VS Nguyễn Văn Hiệu - Tượng đài khoa học của Việt Nam

Được tin GS.VS Nguyễn Văn Hiệu, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ và Quản lý Hữu Nghị giai đoạn 2010-2012 từ trần, tập thể lãnh đạo, cán bộ, giảng viên, sinh viên Trường xin bày tỏ lòng tiếc thương vô hạn, xin kính cẩn nghiêng mình trước Giáo sư, xin nguyện noi gương Giáo sư, tay nắm chặt tay, đoàn kết một lòng, vững bước đưa Trường Đại học Công nghệ và Quản lý Hữu Nghị ngày càng phát triển.

GS.VS Nguyễn Văn Hiệu, là một nhà quản lý có tầm nhìn chiến lược, người dành cả cuộc đời cho sự nghiệp nghiên cứu khoa học, luôn đau đáu trăn trở tìm giải pháp cho sự tiến bộ của nền khoa học nước nhà.

GS.VS Nguyễn Văn Hiệu

Được phong danh hiệu giáo sư khi vừa tròn 30 tuổi

Giáo sư - Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu - nguyên Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ và Quản lý Hữu Nghị (Giai đoạn 2010 - 2012). Do tuổi cao sức yếu, ông đã trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô vào ngày 23.1, hưởng thọ 84 tuổi. Ông là một nhà khoa học đầu ngành của Việt Nam, người được ví như một tượng đài khoa học thuộc thế hệ các nhà khoa học đầu đàn của nền khoa học Việt Nam. 

GS.VS Nguyễn Văn Hiệu sinh ngày 21.7.1938 tại thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây, trong một gia đình có bố là một cán bộ cách mạng. Tuổi thơ của Viện sĩ Hiệu lớn lên trong những ngày cả gia đình nay đây mai đó vì tản cư, chạy giặc. Sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, ông thi đỗ vào Trường Đại học Sư phạm Khoa học và theo học ngành Vật lý với mong muốn trở thành một giáo viên.

Năm 1956, ông tốt nghiệp cử nhân Vật lý loại xuất sắc, và được điều về giảng dạy tại trường Đại học Tổng hợp (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội). Năm 1960, ông được cử sang làm việc tại Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân Dubna thuộc Liên Xô cũ.

Tháng 4.1963 sau hơn 2 năm ở Dubna cùng với việc công bố 12 công trình về vật lý, ông đã bảo vệ xong luận án Tiến sĩ khi chưa đầy 26 tuổi. Năm 1968, khi mới 30 tuổi ông đã được công nhận chức danh Giáo sư Vật lý lý thuyết và Vật lý toán của Viện Dubna và Đại học Lômônôxốp. Năm 1969, ông trở về Việt Nam và trở thành người có đóng góp to lớn trong việc thành lập Viện Vật lý - Viện Khoa học Việt Nam. 

Trong hơn 60 năm hoạt động của mình, GS.VS Nguyễn Văn Hiệu đã được Đảng, Nhà nước giao nhiều trọng trách chức vụ khác nhau như Viện trưởng Viện Vật lý, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam.
Ông là nhà khoa học có uy tín lớn và nổi tiếng trong giới khoa học trong nước cũng như nước ngoài, là Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới thứ 3.

Đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp giáo dục và việc đào tạo thế hệ trẻ

GS.VS Nguyễn Văn Hiệu là một người gắn bó và trưởng thành cùng với sự phát triển của nền khoa học và giáo dục Việt Nam, đồng thời là một người quan tâm đặc biệt đến sự nghiệp giáo dục và việc đào tạo thế hệ trẻ. Ông cũng là một trong những người đi tiên phong trong việc nhìn nhận cần có cải cách tiền lương cho ngành giáo dục. Theo ông, để đảm bảo sự công bằng cho đội ngũ những "người đứng bục" cần có các mức phụ cấp khác nhau cho những từng đối tượng làm công tác giảng dạy: Phụ cấp dành cho giảng viên - thạc sĩ phải có sự khác biệt với giảng viên - tiến sĩ hoặc giáo sư.

Trên cương vị một người thầy, ông có một mong muốn thật giản dị nhưng rất thiết thực với đời sống: "Làm sao giảng dạy được cho các học trò của mình: Nếu là kỹ sư trong nhà máy thì làm việc thật tốt, nếu là nhà khoa học thì có nhiều phát minh, nếu là thầy giáo thi giảng bài thật hấp dẫn và truyền thụ được nhiều kiến thức cho học trò…"

Trước đó, mặc dù đã cao tuổi nhưng ở ông vẫn tràn đầy nhiệt huyết cho nhiều kế hoạch lớn. Cho đến tận hôm nay, người ta vẫn thấy rằng, GS.VS Nguyễn Văn Hiệu đã truyền nhiệt huyết của mình cho một thế hệ các nhà khoa học mới hăng say học tập, nghiên cứu để chiếm lĩnh một lĩnh vực khoa học và công nghệ mới. Đó là khoa học và công nghệ nano.

Ngoài những công trình nổi tiếng thế giới về Vật lý hạt cơ bản, Vật lý lý thuyết chất rắn và quang tử, GS.VS Nguyễn Văn Hiệu còn là tác giả, đồng tác giả và nhà kiến tạo nhiều công trình nghiên cứu ứng dụng có tác động lớn đến sự phát triển của đất nước như công trình thoát lũ miền Tây tại Đồng bằng sông Cửu Long, công trình chống sốt rét bằng nguyên liệu trong nước, là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho ngành khoa học và công nghệ vũ trụ Việt Nam thông qua chương trình intercosmos…

GS.VS Nguyễn Văn Hiệu đã được trao tặng nhiều giải thưởng về khoa học có uy tín nhất ở trong nước cũng như trên thế giới (Giải thưởng Lênin về Khoa học và Kỹ thuật năm 1986, Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 về khoa học và kỹ thuật năm 1996,…), được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương độc lập hạng nhất (năm 2009), danh hiệu Nhà giáo nhân dân (năm 2010).